Tato też jest ważny – psychologiczna rola ojca w dorastaniu dziecka
– Renata Puk – Pietruszyńska –
Przez wieki rola ojca w rodzinie była sprowadzana głównie do funkcji ekonomicznej i dyscyplinującej. Kto z nas, zwłaszcza dzisiejszych 40- i 50-latków, nie słyszał słów: „poczekaj, niech no tylko ojciec wróci z pracy…”? Choć w praktyce jedyne co robił, to jadł obiad i przeglądał prasówkę.
Dziś psychologia dzieci i młodzieży pokazuje zupełnie inny obraz ojcostwa. Zaangażowany ojciec odgrywa kluczową rolę w budowaniu odporności psychicznej, rozwoju emocjonalnym i społecznym dziecka. A jego obecność – zarówno fizyczna, jak i emocjonalna – realnie wpływa na przyszłość młodego człowieka.
1. Więź emocjonalna z ojcem jako fundament bezpieczeństwa
Według teorii przywiązania Johna Bowlby’ego dzieci budują wzorce relacji w oparciu o więź z opiekunami. Dziś wiemy, że nie tylko matka – ojciec również może być podstawą bezpiecznego przywiązania. Według wspomnianej terorii, dzieci, które tworzą bezpieczną więź z obojgiem rodziców, wykazują lepszą regulację emocji, większe poczucie własnej wartości i wyższą odporność psychiczną. Dzieci, które czują się kochane i zauważone przez ojca, są bardziej odporne psychicznie, lepiej radzą sobie z emocjami i mają wyższe poczucie własnej wartości.
Ojciec, który jest obecny, czuły i zaangażowany, kształtuje w dziecku stabilną bazę emocjonalną, tak potrzebną do budowania zdrowej tożsamości i wchodzenia w bezpieczną relację z innymi dorosłymi
2. Ojciec a rozwój tożsamości dziecka
Ojcowie pełnią ważną funkcję w kształtowaniu tożsamości płciowej i osobistej. Dla synów mogą być wzorem męskości i wartości, dla córek – punktem odniesienia w późniejszych relacjach z partnerami. Badania wskazują, że córki wspierane przez ojców często mają wyższe poczucie własnej wartości i rzadziej wchodzą w toksyczne relacje, a synowie mają bardziej ugruntowany system wartości, którego ważnym elementem jest szacunek do innych oraz lojalność i przywiązanie.
3. Wpływ ojca na rozwój poznawczy i społeczny
Ojcowie częściej niż matki zachęcają dzieci do eksploracji, podejmowania ryzyka i testowania granic. To właśnie dynamiczna forma zabawy z ojcem wspiera rozwój mózgu, funkcji wykonawczych oraz kreatywności. Dzieci aktywnie wspierane przez ojców osiągają lepsze wyniki w nauce i lepiej funkcjonują społecznie.
4. Modelowanie wartości i postaw przez ojca
Ojciec to także nauczyciel życia – nie poprzez wykłady, ale przez własne zachowania i relacje z innymi. Sposób, w jaki ojciec rozwiązuje konflikty, okazuje empatię, szanuje matkę dziecka – to wszystko staje się wzorcem dla młodego człowieka. Dziecko uczy się, jak tworzyć zdrowe relacje, jak funkcjonować w społeczeństwie, jak wyrażać emocje.
Ojciec często wprowadza również dziecko w świat zainteresowań, pasji i wartości społecznych. Staje się też źródłem przekonań politycznych.
Współczesne ojcostwo – nowe wyzwania, nowe możliwości
Dziś wielu ojców aktywnie uczestniczy w codziennym życiu dzieci – od zmiany pieluch i karmienia, przez wspólną naukę, po wsparcie emocjonalne. Ale to jednocześnie także czas wyzwań – stres, konflikt między obowiązkami zawodowymi a rodzinnym, brak wzorców zaangażowanego ojcostwa z dzieciństwa czy kulturowe stereotypy nadal utrudniają wyrażanie emocji.
Rola ojca w wychowaniu dziecka jest wielowymiarowa i niezwykle istotna. Psychologia podkreśla, że ojcostwo nie polega na zastępowaniu matki. Współczesne ojcostwo to nie tylko obecność fizyczna, ale przede wszystkim świadoma relacja oparta na zaangażowaniu, empatii i wsparciu. Chodzi o stworzenie własnej, unikalnej więzi z dzieckiem. Więzi, która buduje tożsamość, daje siłę i wspiera rozwój.
Podsumowanie
Zaangażowany ojciec to jeden z najważniejszych filarów zdrowego rozwoju dziecka. Jeśli ten temat jest Ci bliski – podziel się tekstem. Może pomoże innym ojcom (i matkom) zrozumieć, jak ogromną wartość ma codzienna obecność ojca w życiu dziecka.